Nhịp Sống 365 – Tháng 10 gõ cửa Hợp Thành, Lào Cai không chỉ với cảnh sắc mùa thu tuyệt đẹp mà còn là mùa cốm mới nồng nàn hương lúa. Nơi đây, những phụ nữ Tày đã tận tụy biến những bông lúa nếp mẩy sữa thành hạt cốm xanh ngọc, trở thành niềm tự hào văn hóa và là sản phẩm OCOP ba sao của thành phố Lào Cai.
Giữa những ngày cuối thu, trời se lạnh phủ lên thung lũng Hợp Thành một lớp sương huyền ảo, cánh đồng lúa vàng óng ả và xanh mướt của lúa nếp đang vào độ căng sữa đã tạo nên một bức tranh hữu tình. Đó cũng là thời điểm người Tày ở đây rộn ràng bước vào mùa cốm mới, nét đẹp mùa vụ không thể thiếu trong đời sống của đồng bào.
Quảng Cáo
Trong cái tiết trời se lạnh, chị Phạm Thị Bền, một người phụ nữ Tày thôn Cáng 1, cùng các chị em trong thôn hồ hởi ra đồng thu hoạch lúa nếp để bắt đầu những mẻ cốm đầu tiên của mùa. Chị Bền chia sẻ, giống lúa nếp cái hoa vàng từ lâu đã được người Tày trồng và xem là nguyên liệu tốt nhất cho cốm. Những hạt nếp dẻo ngọt, đậm vị đất trời là yếu tố chính làm nên sự hấp dẫn của cốm Hợp Thành.
Cốm Hợp Thành không chỉ là một món ăn mà còn là kết tinh của lao động, đòi hỏi sự kiên nhẫn và kỹ thuật cao. Từ khâu thu hoạch, tuốt lúa, đến quá trình rang và giã hạt, mỗi công đoạn đều được thực hiện cẩn thận. Thóc nếp sau khi tuốt sẽ được rửa sạch, loại bỏ hạt lép rồi đưa vào chảo để rang. Đây là bước quan trọng và đòi hỏi kỹ thuật cao bởi lửa phải đều tay để từng hạt chín mà không cháy.
Cốm rang xong được đưa vào máy xay để tách vỏ trấu, sau đó là công đoạn sàng lọc qua tay nghề khéo léo của phụ nữ Tày. Chị Bền cho biết, mỗi khi nhìn thấy những hạt cốm xanh mướt, thơm ngọt, chị cảm nhận được sự thành công của mùa vụ và niềm vui khi mang đến sản phẩm đặc sắc từ đồng quê cho mọi người.
Quảng Cáo
Mùa cốm không chỉ là thời điểm sản xuất mà còn là dịp giao lưu, hội hè của người Tày ở Hợp Thành. Những đêm trăng sáng tháng 10, nam thanh nữ tú trong bản lại rộn ràng cùng nhau giã cốm, tạo nên âm thanh vui nhộn của tiếng “kéng loỏng”. Bà La Thị Lèn, một người phụ nữ Tày trong thôn Cáng 2, kể lại rằng mùa cốm xưa luôn là cơ hội cho các chàng trai, cô gái tìm hiểu và giao duyên. Mỗi khi có dịp giã cốm, không khí trở nên nhộn nhịp, các cặp đôi thi nhau gõ chày vào cối theo nhịp, tạo nên một giai điệu đặc trưng của mùa vụ vùng cao.
Hiện nay, dù không còn nhiều nhà giữ được loỏng truyền thống, nhưng ký ức về mùa cốm và tiếng “kéng loỏng” vẫn sống mãi trong lòng người dân Hợp Thành, nhắc nhở về nét đẹp truyền thống của quê hương.
Từ năm 2018, ngày hội Hương cốm Hợp Thành đã trở thành một sự kiện thường niên, thu hút đông đảo du khách và người dân địa phương tham gia. Đến với ngày hội, du khách được tham gia vào những hoạt động trải nghiệm thú vị như làm cốm thủ công, thưởng thức những món ăn đặc trưng từ cốm như bánh cốm, xôi cốm, bỏng cốm cùng các món ăn đặc sản địa phương.
Năm 2024, sản phẩm cốm Hợp Thành vinh dự nhận danh hiệu OCOP 3 sao, đánh dấu một bước tiến quan trọng cho ngành nghề làm cốm tại đây. Anh Lại Thái Kiên, Bí thư Đảng ủy xã Hợp Thành, cho biết: “Trước kia, cốm chỉ là món quà quê được làm để biếu tặng trong gia đình, nhưng giờ đây cốm Hợp Thành đã trở thành sản phẩm đặc sản, được người tiêu dùng khắp nơi ưa chuộng.”
Với hơn 200 ha ruộng, trong đó khoảng 30 ha dành riêng cho giống lúa nếp đặc sản, Hợp Thành đang ngày càng phát triển nghề làm cốm. Các tổ phụ nữ xã được thành lập và cùng nhau gìn giữ, phát huy nghề truyền thống, đồng thời giúp nhau phát triển kinh tế gia đình.
Mỗi hạt cốm Hợp Thành là kết tinh của thiên nhiên, tình yêu lao động và lòng tự hào văn hóa. Qua bàn tay tài hoa và sự kiên trì của những phụ nữ Tày, cốm Hợp Thành đã trở thành sản phẩm OCOP ba sao, vươn xa khỏi bản làng, đưa hương vị núi rừng Lào Cai đến với mọi miền đất nước.
Giữa lòng chợ phiên Hợp Thành, những túi cốm xanh ngọc được đóng gói cẩn thận không chỉ là một sản phẩm để bán mà còn là món quà văn hóa, mang hương vị quê hương đến với du khách. Ai đã từng thử một lần cốm Hợp Thành, hẳn sẽ không quên được vị dẻo thơm đặc trưng, vừa bùi vừa ngọt, phảng phất hương lúa non. Những phụ nữ Tày đã thành công trong việc gìn giữ và lan tỏa giá trị của cốm, góp phần khẳng định thương hiệu nông sản quê hương trên bản đồ ẩm thực Việt Nam.
Mùa cốm nơi đây không chỉ là mùa thu hoạch, mà còn là mùa của văn hóa, của hội hè và hương vị khó quên.
Quảng Cáo
