Nhịp Sống 365 – Ngày 6/5, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Lân Cường – một trong những gương mặt tiêu biểu trong ngành cổ nhân học và khảo cổ học Việt Nam – đã trút hơi thở cuối cùng sau thời gian dài chiến đấu với căn bệnh ung thư dạ dày. Ông ra đi tại Hà Nội, để lại niềm tiếc thương sâu sắc trong lòng giới học thuật cũng như công chúng yêu quý những giá trị văn hóa, lịch sử của dân tộc.
Sinh năm 1941 tại Huế, ông Cường là người con thứ tư trong gia đình Nguyễn Lân – một dòng họ nổi tiếng với truyền thống hiếu học. Trong gia đình, ông là em trai của những nhà giáo và nhà khoa học có uy tín như Giáo sư Nguyễn Lân Dũng, Nguyễn Lân Hùng, Nguyễn Lân Tuất. Với nền tảng giáo dục và ảnh hưởng từ môi trường gia đình, ông sớm bộc lộ tình yêu sâu sắc với khoa học, đặc biệt là ngành sinh học và cổ nhân học.
Quảng Cáo
Sau khi tốt nghiệp khoa Sinh vật tại Đại học Tổng hợp Hà Nội – nay là Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội – Nguyễn Lân Cường bước vào con đường nghiên cứu và giảng dạy, để rồi dần trở thành một trong những gương mặt tiên phong của ngành cổ nhân học Việt Nam. Suốt hơn nửa thế kỷ gắn bó với công tác khảo cổ, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm qua hàng loạt công trình nghiên cứu quy mô, tiêu biểu như khai quật di chỉ Vườn Chuối tại Hà Nội hay phục dựng các pho tượng nhục thân thiền sư cổ tại các ngôi chùa nổi tiếng như Đậu, Tiêu Sơn và Phật Tích.
Không chỉ là nhà khoa học, ông còn được biết đến như một nghệ sĩ đa tài. PGS.TS Nguyễn Lân Cường từng giữ vai trò Phó Chủ tịch Hội Âm nhạc Hà Nội và là tác giả của hơn 70 tác phẩm âm nhạc, trong đó có nhiều ca khúc thiếu nhi được yêu thích. Đặc biệt, ông còn chỉ huy các dàn hợp xướng trong nhiều chương trình nghệ thuật lớn nhỏ, góp phần đưa âm nhạc đến gần hơn với công chúng.
Những ai từng tiếp xúc với ông đều nhận thấy một điều: tình yêu với nghề và sự say mê với di sản quá khứ luôn cháy bỏng trong từng câu nói, từng ánh mắt của ông. Trong một lần công bố kết quả khai quật hang động núi lửa tại Krông Nô (Đắk Nông), ông từng xúc động chia sẻ rằng: “Mỗi lần nhìn thấy xương người cổ, tôi có cảm giác như mình được gặp lại tổ tiên. Khi đó, đôi mắt tôi bỗng sáng rực lên”.
Quảng Cáo
Theo số liệu được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam công nhận, ông là người đã nghiên cứu nhiều bộ di cốt người cổ nhất tại Việt Nam – con số lên đến 1.093 cá thể. Những phát hiện ấy không chỉ góp phần giải mã lịch sử hình thành và phát triển của cư dân Việt cổ, mà còn mang đến cho hậu thế những minh chứng sống động về cội nguồn dân tộc.
PGS.TS Nguyễn Lân Cường là nhà khoa học hội tụ giữa tri thức hàn lâm và cảm hứng nghệ thuật. Dù là trong vai trò một nhà nghiên cứu âm thầm nơi hố khai quật, hay một người chỉ huy dàn nhạc đầy đam mê trên sân khấu, ông đều mang theo mình tinh thần phụng sự tri thức, phụng sự văn hóa. Ông để lại nhiều công trình nghiên cứu chuyên sâu, sách giáo trình, tác phẩm âm nhạc và hàng trăm bài viết khoa học, trở thành tài sản quý giá cho các thế hệ sau.
Sự ra đi của ông không chỉ là mất mát của gia đình, của ngành khảo cổ học, mà còn là nỗi tiếc thương chung của giới khoa học và những người trân trọng giá trị lịch sử. Ông ra đi, nhưng những cống hiến và di sản ông để lại sẽ còn được ghi nhớ mãi trong dòng chảy văn hóa Việt Nam.
Tang lễ của ông đang được tổ chức bởi người thân trong gia đình, dưới sự hướng dẫn của Giáo sư Nguyễn Lân Dũng cùng các thành viên trong dòng tộc Nguyễn Lân – một gia đình mà qua nhiều thế hệ, luôn xem việc phục vụ tri thức là sứ mệnh cao cả.
Thanh Huế
Quảng Cáo
