Nhịp Sống 365 – Tỉnh Ninh Thuận đã đề xuất thêm các chính sách đặc thù ngoài những cơ chế hiện tại nhằm hỗ trợ thuận lợi cho việc triển khai các dự án điện hạt nhân tại địa phương. Đây là một phần trong kế hoạch của Chính phủ về việc khởi động lại ngành điện hạt nhân, với hai nhà máy đầu tiên dự kiến được xây dựng tại Ninh Thuận.
Theo dự thảo Nghị quyết về cơ chế đặc thù, Chính phủ đã đề xuất một loạt các chính sách nhằm tạo thuận lợi cho tỉnh trong quá trình chuẩn bị và xây dựng các nhà máy điện hạt nhân. Đặc biệt, hàng năm, ngân sách trung ương sẽ bổ sung cho tỉnh Ninh Thuận 70% nguồn tăng thu từ triển khai dự án điện hạt nhân. Tỉnh cũng sẽ được vay vốn ODA và các khoản vay ưu đãi từ các tổ chức quốc tế với mức dư nợ tối đa lên đến 90% số thu ngân sách địa phương. Bên cạnh đó, Ninh Thuận có thể áp dụng cơ chế chỉ định thầu cho các gói thầu liên quan đến tư vấn, thi công các công trình bồi thường, tái định cư cho dự án điện hạt nhân.
Quảng Cáo
Mặc dù các cơ chế này đã được đề xuất, bà Đàng Thị Mỹ Hương, Phó trưởng đoàn đại biểu tỉnh Ninh Thuận, đã nêu lên các vấn đề còn thiếu sót trong dự thảo Nghị quyết. Cụ thể, bà cho rằng Ninh Thuận cần được áp dụng thêm cơ chế đặc thù trong công tác giải phóng mặt bằng, di dời, bồi thường và hỗ trợ người dân vùng dự án. Theo bà, công tác này cần hoàn thành trước năm 2025, trong khi việc ban hành chính sách bồi thường hiện vẫn gặp nhiều chậm trễ, gây khó khăn cho quá trình triển khai.
Số liệu ước tính từ năm 2009 cho thấy, dự án điện hạt nhân sẽ tác động đến khoảng 1.288 hộ dân. Tuy nhiên, trong suốt 15 năm qua, tình hình đã có nhiều thay đổi. Bà Hương cho biết Ninh Thuận đang gấp rút thực hiện công tác kiểm kê và di dời, nhưng vẫn thiếu chính sách bồi thường hợp lý, gây khó khăn cho việc tái định cư người dân. Bà đề xuất tỉnh Ninh Thuận cần được phép áp dụng chính sách bồi thường cao hơn cho người dân vùng dự án.
Ngoài ra, bà cũng kiến nghị Ninh Thuận được cấp ngân sách 100% cho việc đào tạo chuyển đổi nghề cho người dân bị ảnh hưởng, đặc biệt là những người làm nghề nông và nghề biển. Đây là yếu tố quan trọng để đảm bảo đời sống an sinh cho những hộ dân bị thu hồi đất.
Quảng Cáo
Tỉnh cũng muốn được phép triển khai công tác bồi thường và tái định cư song song với việc điều chỉnh dự án đầu tư, cũng như được miễn trừ việc điều chỉnh thủ tục khu vực dự trữ khoáng sản quốc gia trong trường hợp các khu vực khai thác trùng lấn.
Ngoài những vấn đề về cơ chế đặc thù, các đại biểu tham gia thảo luận cũng đã bày tỏ sự quan tâm đối với vấn đề môi trường của dự án. Bà Lê Đào An Xuân, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Phú Yên, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực hiện các báo cáo đánh giá tác động môi trường một cách chi tiết và kỹ lưỡng. Bên cạnh đó, ông Trương Trọng Nghĩa, đại biểu TP.HCM, cũng bày tỏ lo ngại về việc xử lý chất thải hạt nhân, đặc biệt là khả năng an toàn của các phương pháp hiện tại.
Theo ông, mặc dù nhiều quốc gia đã triển khai năng lượng hạt nhân, nhưng vấn đề xử lý chất thải hạt nhân vẫn còn nhiều thách thức. Các chất thải này tồn tại dưới dạng phóng xạ trong hàng chục, thậm chí hàng trăm năm, và không có giải pháp nào đảm bảo an toàn tuyệt đối. Ông Nghĩa yêu cầu Chính phủ cần có kế hoạch chi tiết về việc xử lý chất thải hạt nhân để bảo đảm an toàn cho môi trường.
Chính phủ đặt mục tiêu vận hành nhà máy điện hạt nhân đầu tiên tại Ninh Thuận vào năm 2030. Tuy nhiên, ông Hà Sỹ Đồng, quyền Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị, khuyến nghị không nên ép tiến độ đến năm 2030 để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho dự án.
Các chuyên gia trong lĩnh vực năng lượng cũng cho rằng, việc hoàn thành một dự án điện hạt nhân yêu cầu thời gian dài, ít nhất 8 năm, trong đó 3 năm là thời gian chuẩn bị và 5 năm để xây dựng. Để bảo đảm an toàn, cần có thêm các giải pháp và nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi triển khai.
Với mục tiêu tăng trưởng kinh tế trên 8% trong năm nay và hai chữ số từ 2026, Việt Nam đặt ra nhu cầu gia tăng nguồn cung điện lên khoảng 12-14% mỗi năm. Điện hạt nhân được xem là một nguồn năng lượng sạch, giúp Việt Nam đảm bảo an ninh năng lượng, đồng thời thực hiện cam kết giảm phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 theo Thỏa thuận Paris COP26.
Thuỳ Dung
Quảng Cáo
